Zaczęło się prawie dwie dekady temu. Tak jak w całej Polsce w Opolu rządy SLD kończą się z hukiem. Zmiata go afera korupcyjna, która pozwala zaistnieć „młodym konserwatystom”. A wraz z nimi ośmiornicy, która oplecie Opolszczyznę.

„Odc. 1. Ratajczak, czyli rewizja Holokaustu” „Odc. 2. Co się dzieje pod świętą górą” „Odc. 3. Od skrajnych partyjek do muzeum »wyklętych«”

Wysokie bezrobocie, 40-proc. inflacja, rolnicze blokady, strajki, prawie 30 partii w Sejmie – trudno się dziwić, że postkomuniści wygrywają na początku lat 90. wybory w całej Polsce. Po jednej kadencji dawnego opozycjonisty Jacka Kucharzewskiego także opolski ratusz przejmie SdRP. Liderem partii w Opolu jest poseł Jerzy Szteliga, a nowym prezydentem Leszek Pogan.

Dawne ma się dobrze Obaj ledwie 40-letni, ale z partyjnych rodzin. Matka Szteligi była w PRL posłanką, a ojciec Pogana pracował w komitecie wojewódzkim partii. W porównaniu z chaosem rządów postsolidarnościowców – wzór profesjonalizmu. Powstaje nowa obwodnica z mostem przez Odrę, pierwszy hipermarket i uniwersytet, remontowany jest rynek i główny deptak miasta, ul. Krakowska. Rok 1998 przynosi kolejne zwycięstwo postkomunistom. Przewodniczącym Rady Miasta znów zostaje eseldowiec: prof. Stanisław Dolata. SLD i mniejszość niemiecka przewodzą walce o zachowanie województwa podczas reformy administracyjnej kraju.

Miała być zmiana, ale widać, że dawne ma się dobrze. Byli partyjni dominują na uczelni i w urzędach, a często i w biznesie. Dawni radykałowie są zawiedzeni. Władza jednak korumpuje, a władza absolutna korumpuje absolutnie. Jeszcze pod koniec pierwszej kadencji zarząd miasta powołuje spółkę Dobre Domy Opole, która ma wybudować tzw. Osiedle Kolorowe. Miasto daje grunt, a – jak się okazuje – zarobić mają na tym krewni i znajomi lokalnych polityków, m.in. córka skarbnika miejskiego oraz syn naczelnika wydziału architektury. W lokalnej prasie padają wobec eseldowców oskarżenia o przyjmowanie łapówek. Pieniądze mieli brać za korzystne rozstrzygnięcia przetargów, koncesje na sprzedaż alkoholu, zgodę na dzierżawę lokali, przyspieszenie formalności urzędniczych, „przychylność na przyszłość”. I używać ich na kampanię wyborczą.

Afera sięga szczytów opolskiej władzy. Pieniądze mają przyjmować Dolata i Pogan, radni i wiceprezydenci. Oskarżony jest także poseł Szteliga. Zaczynają się procesy i sypią się wyroki. Pięć lat, trzy, cztery. Do więzienia trafiają urzędnicy, najemcy pubów, biznesmeni. Pierwszy artykuł o aferze ukazuje się w czasie kampanii samorządowej 2002 i ma miażdżący wpływ na wynik SLD w Opolu. Wygrywa wspólny komitet PO i PiS startujący pod szyldem KWW Ryszarda Zembaczyńskiego, a ten ostatni zostaje prezydentem. SLD dodatkowo pogrąża afera łapówkarska przy ubezpieczaniu Elektrowni Opole. Skazani zostają w tej sprawie opolska posłanka lewicy i wiceministra kultury Aleksandra Jakubowska, jej mąż Maciej, dyrektorzy elektrowni i PZU. Z potęgi opolskiego SLD nie zostaje praktycznie nic. Władzę przejmują tam krok po kroku „młodzi konserwatyści”.

Mistrz i uczeń Mniej więcej w tym okresie Arkadiusz Karbowiak i Janusz Kowalski wraz z kolegami na gruzach AWS zaczynają budować w Opolu swoje stowarzyszenia – najpierw Klub Myśli Konserwatywnej im. Cata-Mackiewicza (1998) i gazetę „Pro Publico Bono” (1999), a już po wybuchu afery najważniejsze – „Stop Korupcji”. Ten pierwszy robi za mentora, drugi jest uczniem, który przerośnie nauczyciela.

Kowalski przygodę z polityką zaczyna jako 17-latek w 1995 r. w młodzieżówce Unii Wolności: Młodych Demokratach. Z dumą podkreśla wówczas, że jest synem chrześniaka przedwojennego marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego. Tak jak wcześniej Karbowiak żongluje partyjnymi legitymacjami. Po romansie z unitami wstępuje do jednej z młodzieżówek AWS, Młodych Konserwatystów, współpracuje z grupą zetchaenowców, z późniejszym senatorem PiS Jarosławem Chmielewskim na czele, kontrolującą opolski oddział Poczty Polskiej. Jednocześnie poznaje aktywistów Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Poznani tam Tomasze Strzałkowski i Kwiatek wraz z Karbowiakiem stanowić będą jego najbliższą gwardię. Z czasem doszlusuje do nich Patryk Jaki.

Kowalski, podobnie jak Karbowiak, działa od 1998 r. w SKL i jest uznawany za człowieka Jana Marii Rokity. Mimo to po rozłamie w partii trafia nie do PO, a do Przymierza Prawicy. Być może decyduje fakt, że tam zaczyna karierę już od stanowiska prezesa zarządu wojewódzkiego. Jego partia wchodzi w sojusz z PiS, jednak z lokalnym liderem partii Kaczyńskiego Andrzejem Diakonowem stosunki są na noże. Młody wilczek podważa autorytet starszego kolegi, wypomina mu dawne członkostwo w PZPR i to, że nie jest opolaninem.

Ostatecznie Kowalski trafia w 2001 r. na listę wyborczą tylko dlatego, że Karbowiak oddaje mu miejsce. Mimo że ostatecznie nie zdobywa mandatu, to z drugiej pozycji prawie wyprzedza Diakonowa, a po zjednoczeniu partii zostaje w Opolu wiceprzewodniczącym PiS, co tylko zaostrza konflikt.

Wojna na wszystkich frontach Na początku października 2002 r. wybucha afera „Dobrych Domów”. SLD przegrywa wybory w mieście. Opolska scena polityczna przechodzi trzęsienie ziemi. Jak mówił towarzysz Mao: „zapanował chaos – sytuacja jest idealna”. Kampanię Kowalski opiera na totalnej krytyce SLD. Reaguje niemal na każdą publikację o korupcji. Organizuje konferencje prasowe, punktuje nieudane inwestycje. Kreuje się na głównego autora wykrycia afery.

Ludzie to kupują, Kowalski ma trzeci wynik do rady miasta. Wygrywa koalicja PO-PiS i jej kandydat Zembaczyński. Do miejskiej rady trafia Kwiatek, Strzałkowski zostaje radnym powiatu, a Karbowiak wiceprezydentem. Jednocześnie lokalny PiS praktycznie pęka. Po jednej stronie staje grupa Kowalskiego, po drugiej Diakonow i kierownik jego biura, dawny kurator oświaty i działacz RS AWS Sławomir Kłosowski. Sprawa sięga komitetu politycznego PiS.

„Kowalski to osoba niezwykle konfliktowa i impulsywna, a my chcemy, żeby PiS był partią ludzi w miarę kulturalnych” – mówi o nim ówczesny lider partii Lech Kaczyński. „Kowalskiego można postawić za wzór polityka bezinteresownego i ideowego – w najczystszym tego słowa znaczeniu” – broni go były prezes TVP Wiesław Walendziak. Ostatecznie zarząd główny PiS rozwiązuje opolski oddział partii i tym sposobem Diakonow pozbywa się Kowalskiego, bo do momentalnie sformowanego nowego oddziału już go nie przyjmie.

Grupa Kowalskiego Kowalski zakłada więc w styczniu 2003 r. własną organizację – Stowarzyszenie „Stop Korupcji”. Chce zdyskontować miejską aferę łapówkarską na wybory w 2005 r. Ogłasza listę opolskich esbeków, robi kontrole w urzędach, kreuje się na miejscowego szeryfa. Dryfującemu środowisku pomocną dłoń podaje w 2005 r. dawny mentor z SKL Jan Maria Rokita i wciąga ich do PO. Chce dla Kowalskiego pierwszego miejsca na opolskiej liście do Sejmu i reklamuje go w jego spocie jako tego, który wykrył i odsunął od władzy „skorumpowaną mafię w Opolu”. Grzegorz Schetyna zrzuca jednak Kowalskiego, jako piątą kolumnę PiS, na ostatnią pozycję i nie udaje mu się zostać posłem.

Ciągle liczy się jednak w partyjnej grze. Kiedy ogłaszane są wyniki, w jego osobistym sztabie jest więcej osób niż w sztabie wyborczym PO – a w tym wiceprezydent, rzecznik prezydenta, senator, radni. Szybko zostaje szefem PO w Opolu. Prezydent Zembaczyński obiecuje mu wiceprezydenturę i wspiera w konflikcie z Leszkiem Korzeniowskim, szefem PO w regionie. Tak jak Diakonowowi wypomina mu członkostwo w PZPR i atakuje na zjeździe.

Jego grupa okazuje się zbyt słaba i uprzedzając wyrzucenie, sam odchodzi z Platformy. Mimo to po wyborach samorządowych 2006 aż dziewięciu z 13 radnych PO to ludzie Kowalskiego. Wbrew woli Zembaczyńskiego wysuwają kandydaturę Kwiatka na funkcję przewodniczącego rady miasta, odrzucają swojego kolegę z PO Arkadiusza Wiśniewskiego, aby ostatecznie wyjść z Platformy i założyć własny klub „Stop Korupcji”. Chaos w radzie jest już zupełny. W pewnym momencie działają dwa kluby PO, a po kilku miesiącach jeden z nich staje się klubem PiS.

W efekcie Kowalski, skłócony już i z lokalnym PO, i z lokalnym PiS, wyjeżdża z miasta i dzięki ówczesnemu posłowi PiS Przemysławowi Wiplerowi odnajduje się w zespole ds. dywersyfikacji dostaw nośników energii wiceministra gospodarki Piotra Naimskiego. Na miejscu pozostaje jednak jego wierny druh i następca – Patryk Jaki.

Patryk from the blok Dziewięć lat młodszy od Kowalskiego Patryk Jaki wychował się na blokach osiedla Dambonia, ale wbrew snutej przez niego samego legendzie nie wywodzi się z nizin społecznych. Jego ojciec Ireneusz był doradcą prezydenta Zembaczyńskiego. Mały Patryk uczy się jednak tak sobie, na dodatek ma problemy z zachowaniem.

Prawdziwą miłością jest dla niego Odra Opole. W tym zdominowanym przez neofaszystów klubie podaje piłki na meczach seniorów, jest trampkarzem, młodzikiem i juniorem. Po latach „spłaci” dług, załatwiając klubowi bogatego publicznego sponsora – Grupę Azoty, dzięki czemu drużyna awansuje w końcu do pierwszej ligi. „Umowa z Azotami to mój najważniejszy gol” – powie wówczas.

W 2003 r., jako 18-latek, wstępuje do młodzieżówki PiS w Opolu, którą kieruje Robert Pietryszyn, nadal prawa ręka Adama Hoffmana, wówczas rzecznika PiS, dziś lidera grupy biznesowo-politycznej nazywanej przez media „układem wrocławskim”. Organizują demonstracje i happeningi przeciwko opolskiemu SLD. To okres burzy medialnej wokół afery „Dobrych Domów”. Szybko wpada więc w oko Kowalskiemu. W maju 2004 r. Jaki organizuje protest opolskich maturzystów, którym powtórzono egzamin po wycieku pytań z kuratorium. Ściąga pod urząd wojewódzki 5 tys. uczniów. Po maturze wyjeżdża do Wrocławia, tam pracuje jako specjalista ds. marketingu w Międzynarodowej Wyższej Szkole Logistyki i Transportu i studiuje zaocznie politologię na uniwersytecie.

Pozostaje wierny Kowalskiemu. I kiedy ten zarządza: „wstępujemy do Platformy”, Jaki rzuca w 2005 r. pisowską legitymację. Na opolskim rynku wraz z kolegami organizuje happening obśmiewający tworzenie przez PiS komisji śledczych.