Lena miała pięć lat, gdy wróciła wzburzona z przedszkola i zapytała mamę, gdzie są nożyczki. – Po co ci nożyczki? – Chcę sobie obciąć siusiaka! Wtedy jeszcze Lena była Lwem. Kasia ma 36 lat, studiowała romanistykę, filologię klasyczną oraz reżyserię i operatorkę w szkole filmowej. Maciek, 50 lat, po architekturze wnętrz na warszawskiej ASP, pracował w reklamie jako grafik, był tatuażystą, teraz projektuje chusty do noszenia dzieci. Wpadli na to, gdy z małą Leną w takiej chuście chodzili po górach. Maciej wymyśla i rysuje wzory, sprzedają je m.in. we Francji oraz w Hiszpanii. No i w Chile, gdzie idzie więcej niż w Polsce. Oprócz siedmioletniej Leny mają jeszcze dwuletniego synka Mirona. Maciek ma też syna i córkę z poprzedniego małżeństwa. Rok temu zamieszkali w Nicei. Pracują online, mogą to robić z każdego miejsca na świecie. Przenieśli się ze względu na Lenę. Byle dalej od Polski.

Pierwsze przedszkole w Warszawie, do którego Lena poszła, było państwowe. Chodziło do niego też dziecko celebryta, które grało w jakimś serialu; bardzo agresywne. Szybko przenieśli Lenę do przedszkola niepublicznego.

Któregoś dnia jedna z wychowawczyń przyszła z paznokciami pomalowanymi na brokatowo. Lenie się spodobały, zapytała, czy chłopcy też mogą takie mieć, usłyszała, że nie, bo Michał Szpak ma i nie wiadomo, co to jest – facet czy baba. Maciek się wtedy wściekł, pomalował paznokcie sobie i Lenie, i tak odprowadzał ją do przedszkola. Jest postawnym, dużym facetem z tatuażami, nikt nie odważył mu się nic powiedzieć.

Lena była delikatnym dzieckiem, od zawsze innym, wycofanym, nieśmiałym i smutnym. Nie wiedzieli, skąd ten smutek i jak mu zaradzić. Kasia nienawidziła chodzić na place zabaw, bo zawsze coś było nie tak, zawsze ktoś Lenie coś zrobił. Dzieci ją odrzucały.

Nie pozwalała sobie obcinać włosów. Kiedy szli do sklepów, Lena (wtedy jeszcze Lew) od razu biegła do działu dla dziewczynek. Nie krytykowali jej wyborów, tylko próbowali przekierować uwagę – na bluzę z krokodylem albo buty w samochodziki, ale nie zmieniała zdania. Nie widzieli problemu w tym, by ich syn miał różowe buty. Do przedszkola sprawili jednak Lwu/Lenie kapcie w samochodziki. Kiedy ją stamtąd zabierali, okazało się, że są jak nowe, kompletnie nieużywane. Wstydziła się tych samochodzików, więc chodziła w skarpetkach.

Walentynki Przełomowym momentem w życiu Lwa/Leny i jej rodziców był 14 lutego 2019 r. W przedszkolu odbywał się bal przebierańców z okazji walentynek. Lena oświadczyła, że nie chce być żadnym Spidermanem, tylko Myszką Minnie. Kasia kupiła więc spódnicę w ciucholandzie, namalowała na niej kropki, doczepiła ogon z krawata. Założyła Lenie opaskę z kokardką, pomalowała policzki na różowo, na nosku wąsy, zrobiła zdjęcie i wrzuciła na Instagram z podpisem: „Dzisiaj do przedszkola poszła najszczęśliwsza myszka na świecie”. Z Leny biło szczęście. Po balu nie chciała już chodzić w niczym innym, tylko w tej spódniczce – do przedszkola, po domu, wszędzie. Codziennie rano odbywała się ta sama awantura. Budzili ją półtorej godziny wcześniej, żeby w końcu i tak skapitulować i pozwolić dziecku iść w spódniczce. Pani dyrektor powiedziała, że jej to nie przeszkadza, jeśli chce tak chodzić, niech chodzi. Jednak któregoś dnia Lena wróciła zapłakana – grupa dzieci, najmłodsze z nich miało trzy lata, obstąpiła ją, biła, szarpała i wyzywała: „pedał”, „ciota”. Zabrali ją stamtąd od razu.

Zaczęli się zastanawiać, co się dzieje z ich dzieckiem. Najpierw myśleli, że może mają synka, który będzie gejem, potem, że może jest transpłciowy. Wiedzieli na ten temat więcej niż przeciętni polscy rodzice, bo Kasia pracowała kiedyś w biurze prasowym Partii Palikota. Zna dobrze Roberta Biedronia i Annę Grodzką. Zadzwoniła do niej. Anka opowiedziała o amerykańskich badaniach, które wykazały, że wiele dzieci może podobnie funkcjonować, nie czując się transpłciowe. To nie jest czarno-białe: dziecko może być osobą niebinarną, transpłciową albo interpłciową. Wraz z dorastaniem może się rozwinąć inaczej, są też wypadki osób, które przeszły korektę płci i żałują. Mówimy o bardzo małym dziecku – powiedziała Kasi – trudno coś na tym etapie stwierdzić jednoznacznie i żaden psycholog się tego nie podejmie.

Kasia zaczęła z Leną rozmawiać: – Dlaczego chcesz nosić spódniczkę? – Bo mi się tak podoba. – Dlaczego nie bawisz się z chłopcami? – Bo ich nie lubię. – A czy ty jesteś chłopcem czy dziewczynką? Lena się spięła: – Lew jest chłopcem. Nie powiedziała tego w pierwszej osobie – ja jestem chłopcem, więc Kasia rozmawiała z nią dalej. – Czasami bywa tak, że ktoś się rodzi jako chłopiec, ale w środku jest dziewczynką. Znasz ciocię Anię, ona urodziła się jako chłopiec, ale zawsze czuła się dziewczynką. Wtedy Lena zaczęła się dopytywać, czy takich ludzi na świecie jest więcej.

Trzecie przedszkole też było prywatne. Nie chodziła już do niego w spódnicy. Ucieszyli się, że zrezygnowała. Myśleli, że mają problem z głowy, ale gdy zapytali, okazało się, że marzy o spódnicy, ale przecież jest chłopcem i nie może.

Zaczęła się przebierać w domu. Biegiem wracała z przedszkola, pędem do Kasi szafy, zakładała sukienkę i chodziła w niej do wieczora. Całe życie Leny zaczęło się wokół tego kręcić. Powrót do domu i przebranie się w maminą sukienkę to był najważniejszy punkt dnia. Wychodziła do ogródka, zagadywała sąsiadów. Patrzyli zdziwieni, dzieci nie chciały się z nią bawić. Taki dziwny chłopczyk z długimi włosami i w sukience.

Już nie Lew „Determinacja ludzkiej płci zaczyna się w szóstym tygodniu ciąży. Obecność chromosomu Y warunkuje powstawanie jąder, produkcję testosteronu. Nieco później natomiast, po ukształtowaniu się płci biologicznej, następuje tworzenie informacji mówiącej o poczuciu własnej płci – pisze Anna Grodzka w autobiograficznej książce „Mam na imię Ania”. – Najprawdopodobniej u osób transseksualnych w tym momencie występuje jakiś czynnik hamujący działanie odpowiedniego hormonu. Źródła tego zjawiska mogą być różne: od wpływu czynników zewnętrznych, na przykład leków, przez nietypowe współoddziaływanie hormonów płodu i matki, do przyczyn genetycznych. Zmiana w jednym z genów, w jednej reakcji biochemicznej może wywołać zaburzenie. Do dzisiaj jednak nie wiemy, czym to jest spowodowane. (…) Nie da się określić tożsamości płciowej niemowlęcia. Lekarz i rodzice decydują o płci dziecka na podstawie widocznych cech genitaliów”.

Któregoś wieczoru Lena, ubrana w sukienkę i z włosami związanymi w kitkę, rozpłakała się i powiedziała, że jest dziewczynką, tylko bała się to powiedzieć.

Od kiedy się tak czujesz? Od kiedy wiesz? Jak ci możemy pomóc? Co chcesz teraz zrobić? Natychmiast jechać do sklepu i kupić dla niej jakieś rzeczy. I nie chce chodzić do przedszkola, absolutnie nigdy więcej nie chce wyjść z domu jako Lew.

– Kiedy Lena powiedziała, że jest dziewczynką, a nie chłopcem, popłakałem się – opowiada Maciek. – Całą noc z Kasią płakaliśmy. Myślałem o tym, jak ciężkie będzie miała życie. Płakałem też z żalu za Lwem, nie chcę, żeby to źle zabrzmiało, ale to był fajny chłopiec, delikatny, niecodzienny, mówiliśmy na niego Lewciak.

Umówili się z psycholożką. Najpierw odbyli kilka wizyt sami. Potem rozmawiała tylko z Leną. Powiedziała, że dziecko funkcjonuje lepiej, kiedy identyfikuje się jako dziewczynka. Ale za wcześnie na postawienie ostatecznej diagnozy. – Psycholog ani nikt inny nie może powiedzieć, że na sto procent Lena do końca życia będzie funkcjonować jako dziewczynka – mówi Kasia. – To jej życie i wszystko może się zmienić. Psycholożka w opinii napisała m.in.: „Lew wykazuje cechy niezgodności płciowej i dysforii płciowej (…) preferuje odgrywanie ról płci dziewczęcej podczas zabawy i w wyobraźni (…) zgłasza chęć posiadania kobiecego ciała i mówi o potrzebie zmiany obecnego z jego pierwszorzędowymi cechami męskimi”.

– Żałoba za Lewciakem szybko minęła, kiedy zobaczyłem, jak to dziecko nagle rozkwitło – mówi Maciek.

Imię Lena wybrała sobie sama. Kiedy miała cztery lata, poszły z babcią na bal sylwestrowy do teatru Guliwer w Warszawie. Prowadzący zapraszał dzieci na scenę i w pewnym momencie powiedział: – Zapraszam Lenę. Jakaś pani w tle poprawiła go: – To nie Lena, tylko Lew – ale on albo nie słyszał, albo nie przyjął tego do wiadomości. Lena była zachwycona, a dwa lata później, już po wyznaniu, że jest dziewczynką, oświadczyła, że chce, żeby mówić do niej Lena.

Mama i babcia Kasi są otwarte i liberalne, nie miały z tym problemu. Może tylko taki, jak sobie dalej w życiu poradzi. Mama Maćka, która głosuje na PiS, zapytała: – A czy wam się nie wydaje, bo wy w takim środowisku? – No zastanów się, kto takie rzeczy sobie wymyśla – odpowiedział. Rok temu odbyło się spotkanie rodzinne, na którym Lena po raz pierwszy wystąpiła jako dziewczynka, założyła sukienkę i używała żeńskich końcówek. Babcie na początku były nieco spięte – jedna, bo nie wiedziała, jak się zachować, druga ze strachu, że ktoś Lenie zrobi przykrość.

– Gdyby ktokolwiek miał z Leną problem, zerwałabym z nim kontakt – mówi Kasia. Wujka, który coś głupiego napisał na FB, zablokowała. Maciek zaczął odwiedzać fora o transpłciowości. – Zobaczyłem, jakie to są nieszczęśliwe osoby, duża część z nich siedzi w domu, w ogóle nie wychodzą, wiele myśli o samobójstwie. Zrozumieli, że tak może wyglądać życie Leny.

– Bałem się tego wyjazdu, mam 50 lat, to nie było takie proste – mówi Maciek – ale wiedzieliśmy, że nie ma innej opcji. Musimy wyjechać, by ratować Lenę.

Ucieczka W czasie wakacji byli w Nicei. Spodobało im się. Kasia dobrze zna francuski. Podjęli decyzję o przeprowadzce. Wynajęli mieszkanie z ogródkiem, pięć minut od morza. Kasia mówi, że gdyby nie mieli pieniędzy, i tak by wyjechali. – Nawet gdybym miała myć kible na dworcach, nie zastanawiałabym się nad tym. Najważniejsze było uchronić Lenę przed Polską – zapewnia.